NULIS GEGURITAN BAHASA JAWA

NULIS GEGURITAN

Geguritan satemene padha karo puisi ing basa Indonesia. Pranatane yaiku yen geguritan luwih mardika (bebas) tinimbang tembang.

Geguritan iku wose ngudharake rasa apa ing jero pikir utawa ati (bisa sedih, kuciwa, bungah, tresna, nesu, lsp.) nganggo basa kang endah.

Geguritan miturut etimilogi saka tembung lingga gurit (tulis), dadi yen geguritan yaiku tulisan. Ning tulisan sing kepriye? Tamtune tulisan kang basane pinilih (pilihan).

Periodesasi karya sastra jawa miturut Zoetmulder (1983), kaperang dadi 4:
1. Jawa kuna (kakawin)
2. Jawa pertengahan (kidung)
3. Jawa anyar (tembang)
4. Jawa modern (geguritan)
Dadi geguritan iku kalebu puisi jawa modern lan lumrahe ora ditembangake.
Coba gatekna geguritan ing ngisor iki:

                                 Panulis: Windi Kartika Sakti
               Adol Swara
Badan nira cilik lunglit karana panas
Panase donya kang wis sepuh
Tan ngadoh saka anguk-anguk kubur
Mlaku sajangkah donya bengkah moyag-mayig
Ning ora lingsem
        tanpa kawruh
        tanpa kanca
        tanpa istana impen
        tanpa yayah wibi
Yen ora kleru yayahku bangjo
Yen ora lepat wibiku dhuwit sagenggem
Dhuwit uwose sega, segane putih
Putihe wong paring legawa ing pandum
Yayah Wibi panjengengan ing ngendi?
Apa wis krasa tuwa tuwase?
Jerit ing panguwasa, ning ora katon.
Baskarane wis ora ketara
Wulan kanyut limut
Kadya iku sejatine mung adol swara
Dalanan seksine
dalan sadawane perintis kemerdekaan
Nganti Teuku Umar
         Bocah ora dhuwe jeneng
         Adoh saka eneng
         Tembang agawe buteng
          Si Ngamen arep gumarenggeng.

Nulis kanthi basa kang endah iku bisa ditlateni mawi kasusastran (tembung-tembung saroja tembung garba, purwakanthi, tembung yogyaswara, camboran, cangkriman, wangsalan, lan sapiturute.
Tuladhane:
1. Badannira cilik lunglit karana panas
    panase donya kang wis sepuh
    tulisan geguritan iku mau bisa digawe endah nganggo purwakanthi lumaksita.
2. Badannira cilik lunglit karana panas
    Lunglit (balung kulit) tembung iku nggunakake tembung camboran wancah.

Satemene anggone sinau nulis geguritan iku gampang-gampang angel. Ora prelu golek inspirasi utawa kalodhangan wektu. Ning apa sing dirasakake ing ati bisa ditulis dadi geguritan. Aja wedi salah milih tembunge, luwih dhisik gunakna tembung ngoko sing dimangerteni wong liya lan awake dhewe. Yen wis rampung tuduhna ing kanca, wong tuwa utawa bapak/ibu guru, njaluka pamrayogi / saran lan kritik. Sumangga sesarengan sinau nulis geguritan! :)